(: اطلاعات عمومی :)

شهرستان نور در گذشته با نام سالده یکی از شهرک‌های شهرستان تاریخی آمل بوده‌است. در جدیدترین کشفیات باستان شناسی در این شهر آثاری از دورهٔ اشکانیان پیدا شده‌است. این شهرستان در غرب استان واقع شده‌است و مرکز آن شهر نور است. نور یکی از قدیمی‌ترین نواحی شهرنشین طبرستان (مازندران کنونی) بوده که به گواهی تاریخ، رستمدار نام داشته‌است. تمیشه نام پایتخت بخش ساحلی حکومت رویان بوده که بنای کنونی شهر نور بر آن قرار دارد. نام دیگر قدیمی آن که حتی ساکنان کنونی آن نیز گهگاه به جای نور به کار می‌برند، سولده است. نام کنونی نور از رودخانه نور گرفته شده که از کوههای البرز سرچشمه می‌گیرد.

شهرستان نور به عنوان پایتخت ساحلی ایران نام‌گذاری شده‌است.

تقسیمات کشوری
شهر نور در سالهای نه چندان دور با نام سالده بخشی از شهرستان آمل بوده‌است. که این شهرستان پس از جدا شدن از آمل دارای سه بخش مرکزی، بلده و چمستان می‌باشد. بخش مرکزی شامل شهرهای نور (مرکز شهرستان)، رویان (علمده) و ایزدشهر می‌باشد و از روستاهای مهم آن رستم رود، تاشکوه علیا و سفلی است. بخش چمستان به مرکزیت شهری به همین نام که در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی نور، در مجاورت شهرستان آمل قرار دارد. بخش بلده نیز به مرکزیت شهری قدیمی به همین نام در ۸۵ کیلومتری جنوب شهر نور قرار دارد و پل ارتباطی میان دو جاده مهم هراز و چالوس است.

رویان نام قدیمی علمده یکی از شهرهای استان مازندران ایران است و در غرب این استان و در کنارهٔ دریای خزر واقع شده است و بین شهرهای نور و نوشهر قرار دارد. شهر رویان از سمت شرق به شهرستان نور و از غرب به شهرستان نوشهر، از شمال در مجاورت دریای خزر از جنوب به کوههای البرز منتهی می‌گردد. فاصله با مرکز استان مازندران با شهر ساری حدوداً ۱۱۸ کیلومتر است. رویان که از نظر موقعیت ریاضی در ۳۶ درجه و ۳۴ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۵۷ دقیقه طول شرقی واقع شده است ودر سال ۱۳۹۰ دارای جمعیت ۷۲۰۰نفر جمعیت بوده است. رویان نام منطقه وسیعی از مرکز مازندران بوده که در سال‌های اخیر پس از تصویب تبدیل روستای علمده از توابع بخش مرکزی شهرستان نور به شهر و نسبت تاریخی و تنگاتنگ روستای مذکور با منطقه رویان، شهر مذکور به شهر رویان تغییر نام یافت. ضمناً در سال ۱۳۳۳ دارای شهرداری شد.

بهنمیر یکی از شهرهای استان مازندران ایران است. این شهر در شهرستان بابلسر واقع شده‌است. در گذشته نام این منطقه بندامیرپازواری و بعدها بهمن میر بوده است که به مرور زمان بر اثر تلفظات مختلف به بهنمیر تغییر نام پیدا کرد. این منطقه در تقسیم بندی های زمان اصلاح ارضی به زیر مجموعه بخش بانصر از توابع شهر بارفروش تبدیل گردید قدمت تاریخی ثبت شده بهنمیر به حدود ۶۱۵ هجری قمری بازمیگردد که برخی از مورخین آبادانی و سکنی تاریخ دار را به ۴ برادر عرب که فرار کرده و پناهنده لاریجان بودند پس از لو رفتن مکانشان در لاریجان به این منطقه پناهنده شدند که از آنها با نامهای آل معطیا آل نبیا آل شریفا و … ذکر شده است که در تاریخ پیران با نامهای مشابه‌ای نیز وارد گردیده است در کتابی از سفرنامه های یک انگلیسی در حدود ۱۲۸۰ه-ق به منطقه بارفروش از حاجیکلاواغوزبن بهنمیر نام برده که آنرا از توابع بیشه سر میدانسته و در کتاب سفرنامه ناصرالدین شاه در عبور از این منطقه از بهمن میر وکالی (کاله) نام برده است انچه بیشتر در نظر میگنجد از نام گذاری دو محل بنام آغوزبن است که برخلاف تصور اهالی منطقه به وجه تسمیه این لغت به گردو این کلمه وجه تسمیه قوم آغوز از طوایف ترک میباشد که به احتمال خیلی زیاد در زمان فرمانداری آقا محمد حسن خان قاجار در استراباد به مرکزیت بارفروش اقوام نادری وقاجار که هر دو از طوایف آغوز بر شمرده میشوند این منطقه را آباد کرده اندوصنایع متعددی را به این منطقه آورده اند

بهنمیر یکی از شهرهایی است که از طریق محله میرود به دریا متصل است و منظره جنگل و دریا در کنار هم هر ساله مسافران زیادی را به سمت خود جذب می‌کند. بهنمیر در چهار راهی قرار دارد که از یک سو به بابلسر، از سویی به بابل، از سویی به کیاکلا و قائمشهر و از سوی دیگر به جویبار و ساری مرتبط می‌شود. سجاد محله، آغوزبن، حاجیکلا، هزارچل، بازارسر، همت آباد، حمام سر، بالامحله، دارابدین بهنمیر جزء حوزه شهری و دارابدین روشن، کریم کلاً، روشندان، میرود، کاله، عربخیل، گالشکلا، سرخدشت، میرودسرو …جزء بخش می باشند. محصول عمده این شهر توت فرنگی بوده و باغات کیوی و نیشکر(محصولات مشتق از ان)نیز بسیار معروفند. گذر اتوبان ۸ بانده ساحلی از این شهر بر رونق و آبادانی آن در سالهای اخیر افزوده است.

کَهَک يکي از شهرهاي استان قم در ايران است. اين شهر در بخش کهک از توابع شهرستان قم قرار دارد. جمعيت اين شهر بر اساس سرشماري سال 1385، برابر با 9,590 نفر بوده است.اين شهر، اقامت‌گاه ملاصدراي شيرازي فيلسوف و حکيم بزرگ اسلامي بوده است و وي به دليل آزار متعصبان درس خود در شيراز را رها کرد و 15 سال در کهک به گوشه‌نشيني، عبادت، و تفکر پرداخت.

از جمله روستاهاي پيرامون آن فردو، وشنوه، دستگرد، تيره، ميم، شاه اسماعيل، بيدهند، ورجان، خورآباد، قبادبزن، خاوه، صرم و … هستند.

راه های کهنی که در پیرامون منطقه میبد وجود دارد از عوامل حیاتی پیدایش ، تکوین و توسعه این شهر بوده اند . میبد بر سر چند شاهراه سرزمینی قرار داشت ، نخست شاهراهی که از جنوب غربی میبد می گذشت و از دوران کهن ، ری را به کرمان متصل می کرد . در مسیر غربی که به راه کربلا مشهور بود ، راهی کنارگذر به نام اربون قرار داشت ، که احتمالا از آن برای ترابری کاروان ها استفاده می شد . راهی دیگر از جنوب میبد ، پس از گذشتن از ندوشن و ابرقو به اصطخر در فارس می پیوست . میبد از راه اردکان به طبس در خراسان و از آن به شمال و شمال شرقی یعنی شهرهای سمنان ، دامغان ، شاهرود و سرزمین مازندران متصل می شده است . راه مستقلی نیز از میبد به اصفهان می رفت که قسمتی از آن در فاصله میبد تا عقدا منطبق با شاهراه ری – کرمان بود و سپس از آن جدا می شد . شبکه ای که از آمیزش یا ارتباط با این راه ها در اطراف میبد ایجاد شده بود ، این شهر را به کانون مهمی در نظام بازرگانی سرزمین یزد بدل کرده بود و از همین رو تاسیسات خدماتی فراوانی برای کاروان ها و ابنیه خیریه و عام المنفعه نیز برای اسکان و تغذیه مسافران در شهر به چشم می خورد . در میبد دو مجموعه کاروانی وجود دارد. مجموعه نخست (( کچلک )) است که در مدخل غربی شهر و به فاصله حدود ۳ کیلومتری شارستان در کنار شاهراه ری به کرمان واقع شده و امروزه به حالت متروکه و نیمه ویرانه در آمده است . این مجموعه از یک جوی آب ، آسیاب ، رباط ، آب انبار ، اصطبل روباز و برخی مانده های ساختمانی مبهم تشکیل شده است . به نظر می رسد که این مجموعه کاروانی در گذشته های دور دارای اهمیت فراوان بوده است . اظهار نظر دقیق درباره پیشینه تاریخی و سیر تکوین و توسعه آن مستلزم کاوش ها و بررسی های معماری است ولی از روی ویژگی های معماری ، کالبد ، شیوه و فنون ساخت آن می توان چنین استنباط کرد که در دوران آل مظفر رونق داشته است.

محمد تقی خان مشهور به خان بزرگ ( ۱۲۰۲-۱۲۱۳ ق ) که سر سلسله خانهای یزد در زمان زندیه بود ابتدا قناتی با نام دولت آباد به وجود آورد و پس از آن عمارت باغ دولت آباد را در امتداد آن احداث کرد . این ساختمان محل اقامت این حاکم مقتدر نیز بود . این بنا مجموعه ای از چندین عمارت شامل : هشتی و بادگیر – بهشت آیین – تالار آیینه – سر در اصلی و سر در جنوبی است . فضای سبز این باغ شامل : درختان کاج – سرو – گل سرخ محمدی – درختان میوه به خصوص انگور و انار است . چشم گیرترین ویژگی این بنا بادگیر ۸/۳۳ متری آن است که بلندترین بادگیر جهان محسوب می شود .

خِضرآباد شهری است در بخش خضرآباد استان یزد ایران .این شهر دارای 2000 نفر جمعیت است که در 50 روستا ساکن هستند یکی از این روستاها روستای بوز می‌باشد که در شکاف دو کوه بسیار بلند قرار گرفته یکی از این کوهها کوه مسجد نام دارد که 3500 متر ارتفاع دارد روستای بوز روستایی ییلاقی است که دارای باغهای مشجر بوده واهالی استان یزد در ان باغها ویلا هایی ساخته اند وتابستانها به انجا می ایند در زمستانها بعلت سرما وبارش برف همه از انجا می‌روند بجز یک خانواده . درختان گردو بادام زردالو سیب توت وشاه توت و…از میوه‌های ان است.

وین مارک رونی (به انگلیسی: Wayne Mark Rooney) (زاده ۲۴ اکتبر ۱۹۸۵) بازیکن فوتبال اهل انگلستان است که برای تیم فوتبال منچستر یونایتد و تیم ملی انگلستان در پست مهاجم بازی می‌کند.

وی در ۹ سالگی به باشگاه اورتون پیوست و در سال ۲۰۰۲ نخستین بازی حرفه‌ای خود را برای این تیم انجام داد. او دو فصل را در اورتون سپری کرد تا این که در سال ۲۰۰۴ با مبلغ ۲۵٫۶ میلیون پوند به باشگاه منچستر یونایتد پیوست. در همان سال، لقب «وازا» را به او دادند.^[۴] از آن زمان تاکنون رونی به همراه یونایتد، ۵ بار در لیگ برتر، ۱ بار در لیگ قهرمانان اروپا، ۱ بار در جام باشگاه‌های جهان و ۲ بار در جام اتحادیه انگلیس جام را بالای سر برده‌است. او همچنین با یونایتد دو بار در لیگ برتر و دوبار در لیگ قهرمانان اروپا به مقام نایب قهرمانی رسیده‌است. در سپتامبر ۲۰۱۲، رونی دویستمین گل خودش را برای یونایتد زد و تبدیل به چهارمین گلزن برتر تاریخ این باشگاه شد.^[۵]

رونی در سال ۲۰۰۳ نخستین بازی ملی‌اش را برای انگلستان انجام داد و جوان‌ترین بازیکن تاریخ تیم ملی انگلستان شد (این رکورد بعداً توسط تئو والکات شکسته شد). او جوان‌ترین گلزن تاریخ تیم ملی انگلستان نیز هست.^[۶] او در مسابقات یورو ۲۰۰۴ چهار گل به ثمر رساند و به جوان‌ترین گلزن جام ملت‌های اروپا تبدیل شد. رونی در جام‌های جهانی ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ هم برای تیم ملی کشورش به میدان رفت و به طور گسترده‌ای از او، به عنوان بهترین بازیکن تیم ملی انگلستان یاد می‌شود.^{[۷][۸][۹][۱۰][۱۱]} او دوبار در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ به عنوان بهترین فوتبالیست سال انگلستان انتخاب شد. با دو کارت قرمز، او در کنار دیوید بکهام بیشترین اخراج را در تیم ملی انگلستان داشته‌است.^[۱۲]

در فصل ۱۰–۲۰۰۹ او به عنوان بازیکن سال پی‌اف‌ای و بازیکن سال اف‌دبلیوای دست یافت. او تاکنون پنج بار بهترین بازیکن ماه لیگ برتر شده، رکوردی که تنها استیون جرارد به آن دست یافته‌است. او در رأی‌گیری نهایی توپ طلای سال ۲۰۱۱، پنجم شد اما در تیم منتخب ۱۱ نفره سال قرار نگرفت. گل قیچی‌برگردان او به منچستر سیتی در سال ۲۰۱۱، به عنوان بهترین گل فصل و بهترین گل ۲۰ فصل اخیر لیگ برتر انگلستان انتخاب شد.^[۱۳] بنا بر گزارش‌ها، تا مارس ۲۰۱۱، وین رونی با درآمد سالیانهٔ ۲۰٫۷ میلیون یورویی (۱۸ میلیون پوند) پنجمین فوتبالیست پردرآمد دنیا بعد از لیونل مسی و کریستیانو رونالدو و نیمار و گرت بیل می‌باشد.^[۱۴]

تولد و نوجوانی

وین مارک رونی، فرزند توماس وین رونی و جنت ماری رونی، در کراستت، لیورپول به دنیا آمد.^[۱۵] او ایرلندی‌تبار است^[۱۶][۱۷] و دو برادر کوچکتر دارد.^[۱۸][۱۹] در کودکی طرفدار تیم اورتون بود و قهرمان دوران کودکی‌اش دانکن فرگوسن بود.^[۲۰]

دوران باشگاهی

اورتون

تیم‌های پایه

رونی فوتبالش را در مدرسه فوتبال لیورپول آغاز کرد که در آنجا موفق شد در یک فصل ۷۲ گل بزند. رکوردی که تا مهٔ ۲۰۱۰ پابرجا بود.^[۲۱] در ۹ سالگی رونی برای باشگاه Copplehouse boys بازی می‌کرد و در آخرین فصل حضورش در آن تیم، ۹۹ گل زد. بعد از آن او توسط باب پندلتون مربی تیم اورتون کشف شد.^[۲۲] رونی در ۹ سالگی به اورتون پیوست.^[۲۳] در فصل ۹۶–۱۹۹۵، او در ۲۹ بازی ۱۱۴ گل برای تیم زیر ۱۰ و ۱۱ ساله‌های اورتون زد.^[۲۴] و در ۱۵ سالگی برای تیم زیر ۱۹ ساله‌های باشگاه بازی می‌کرد.^[۲۵] در راه رسیدن تیم اورتون به فینال جام حذفی جوانان انگلستان، وی در ۸ بازی ۸ گل به ثمر رساند.^[۲۶] در سال ۲۰۰۲ رونی در اردوی آماده‌سازی تیم بزرگسالان شرکت کرد و در یک بازی دوستانه موفق شد نخستین گلش را بزند.^[۲۵]

راهیابی به تیم اول

رونی در آوریل ۲۰۰۲، در بازی مقابل ساوتهمپتون روی نیمکت نشست، اما بازی نکرد.^[۲۸] در ۱۷ اوت ۲۰۰۲، او برای اولین بار برای تیم اصلی اورتون به میدان رفت و به دومین بازیکن جوان تاریخ اورتون تبدیل شد.^[۲۹] او نخستین گلش را برای اورتون در بازی جام اتجادیه مقابل رکسهام زد.^[۳۰] او با زدن دو گل در آن بازی، تبدیل به جوان‌ترین گلزن تاریخ تیم اورتون نیز گشت.^[۳۱] در ۱۷ اکتبر ۲۰۰۲، درست پنج روز قبل از تولد ۱۷ سالگی‌اش، رونی در دقایق تلف‌شده بازی، دروازه آرسنال را گشود و ضمن خاتمه دادن به رکورد ۳۰ بازی بدون شکست این تیم، به جوان‌ترین گلزن تاریخ لیگ برتر نیز مبدل گشت،^[۳۲][۳۳] که این رکورد بعدها توسط بازیکنان دیگر شکسته شد.^[۳۴] او پانزده روز بعد، دوباره مقابل لیدز یونایتد موفق به گلزنی شد.^[۳۵]

در دسامبر ۲۰۰۲، رونی به عنوان شخصیت جوان ورزشی سال بی‌بی‌سی انتخاب شد.^[۳۶]

منچستر یونایتد

این بخش از مقاله فاقد منبع و مأخذ است. شما می‌توانید با افزودن منابع برطبق اصول تأییدپذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید. مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند‌ شد.

بازیکن سابق اورتون رؤیای پیوستن به الدترافورد را زمانی پایان داد که فقط ساعتی به پایان زمان نقل و انتقالات در روز سه شنبه ۳۱ اوت ۲۰۰۴ فرصت باقی بود.

اولین بازی وین در اولین بازی فصل ۲۰۰۳–۲۰۰۲ مقابل تاتنهام در گودیسون پارک بود. او نه بازی بعد اولین گل خود را در لیگ برتر به ثمر رساند – گل فوق العادهٔ دقیقه آخر که پیروزی دراماتیک ۲–۱ برابر آرسنال را سبب شد.

به زودی استعداد وین رونی در سطح بین‌المللی آشکار شد و او در فوریه ۲۰۰۳ جوان‌ترین بازیکن تیم ملی فوتبال انگلستان شد، زمانیکه به عنوان بازیکن ذخیره در بازی مقابل استرالیا در آپتون پارک به میدان آمد. او همچنین جوان‌ترین بازیکنی شد که برای کشورش در بازی با مقدونیه در ۱۷ سالگی و در سپتامبر ۲۰۰۳ گل زد.

شهرت او وقتی به عنوان یک بازیکن جوان در جهان بیشتر شد که آن بازیهای خیره کننده را برای انگلستان در جام ملتهای اروپا ۲۰۰۴ در پرتغال به نمایش گذاشت.

او در چهار مسابقه مقابل سوییس و کرواسی ۴ گل به ثمر رساند، از جمله گل زیبایی از فاصله ۲۵ یاردی (۲۲ و نیم متری) در دروازه کرواسی؛ همین کافی بود تا سر الکس فرگوسن را برای امضای قرارداد با این گلزن فوق‌العاده متقاعد کند.

به دنبال این قرار داد نقل و انتقال با اورتون، یونایتدی‌ها بالاخره بازیکنی را بدست آوردند که رئیس قرمزهای منچستر از وجود او احساس خوشحالی کند. سر الکس فرگوسن بعد از به خدمت گرفتن رونی گفت:من خیلی خوشحالم. من فکر می‌کنم که ما بهترین بازیکن جوان این کشور در ۳۰ سال گذشته را در اختیار داریم. همه از این قرارداد احساس خوشحالی می‌کنند

از خود وین رونی در سایت اینترنتی منچستر یونایتد نقل شده که: «من از اینکه اینجا هستم خیلی خوشحالم. به عنوان کسی که به یونایتد علاقه داشته، اینجا تنها جاییست که من خواهم رفت».

آمار

باشگاهی

آخرین به‌روزرسانی: ۲ فوریه ۲۰۱۳

شهرستان اردکان یکی از شهرستانهای استان یزد در مرکز ایران است. شهر اردکان مرکز این شهرستان است. جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۷۳٫۲۹۲ نفر بوده است. شهرستان اردکان 32% پهنه استان یزد (بیش از 24 هزار کیلومتر مربع) را در خود جای داده و وسیعترین شهرستان در استان یزد است. این شهر در روزگارآبادانی آن در محلی به نام زردک قرار داشته و دیوارهای تاریخی آن هنوز پا برجا ست. این شهرستان دارای سه بخش مرکزی، بخش خرانق و بخش عقدا می باشد.معمار گفتگوی تمدنها آقای خاتمی متولد این شهرستان می باشد.

جغرافیا و اقلیم:
شهر اردکان در طول جغرافیایی 53 درجه و 48 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 32 درجه و 20 دقیقه شمالی واقع شده است. اردکان بر سر راه تهران به کرمان و بندرعباس واقع شده که این راه از مرکز شهر (جاده سنتو یا دکتربهشتی) می گذرد و در قلب کویر مرکزی ایران جای دارد. موقعیت قرارگیری شهر در دشت یزد- اردکان می باشد. در قسمت غربی شهر آبادی های دهستان عقدا، در قسمت جنوبی دهستان بفروئیه میبد ، درقسمت شرقی دهستان زرین قراردارند.
از نظر توپوگرافی، بخش عمده شهرستان با خط تراز تقریبی 1500 متر محدود می شود. تنها حدود 5% مساحت شهرستان کوهستانی بوده و ارتفاع متوسط شهرستان از سطح دریا 1234 متر است. در محدوده شهرستان بلندترین نقطه ارتفاعی مربوط به کوه خوانزا با ارتفاع 3158 متر است. بلندی شهر اردکان از سطح دریا 1035 متر است.
ارتفاعات موجود در شهرستان اردکان به شرح زیر است:
کوه چک چک (ارتفاع 2745): 38 کیلومتری شرقی اردکان(در دامنه غربی آن محل زیارتگاه زرتشتیان، پیرسبز چک چکو )

وضعیت اجتماعی:
در سال 1375 در شهرستان اردکان نسبت شهرنشینی 79% بوده که به دو شهر اردکان و شهر تازه تأسیس احمدآباد اختصاص یافته است (شهر احمدآباد در حدود 4500 نفر جمعیت دارد). شهر اردکان در سال 75 دارای 9472 خانوار معمولی ساکن با 43708 نفر جمعیت بوده و نسبت جنسی شهر معادل 107 مرد در مقابل هر 100 زن بوده است. این میانگین در سطح کشور 4/104 است. شهر اردکان از نظر جمعیت و وسعت پس از مرکز استان (شهر یزد) اولین شهر استان است. جمعیت بافت قدیمی شهر اردکان حدود 8/1 جمعیت کل شهر است.

ویژگی های فرهنگی مردم اردکان:
مردم شهر اردکان سخت کوش، با ایمان، بردبار و پاک اندیش، ساده و بی پیرایه، متعصب در امور دینی و مقید به برپایی عزاداری در چند ماه از سال هستند. تعصب و وابستگی خاص به مذهب، پشتکار و سختکوشی، مهمانوازی، صرفه جویی، سوداگری، همکاری و تعاون، روحیه کار، روحیه قناعت پیشگی و اقتصادی بودن، اهل ریسک نبودن و بی اعتمادی به اقلیم و شرایط آب و هوایی و… ویژگیهایی هستند که تا حدودی متأثر از شرایط اقلیمی خاص منطقه (اقلیم کویری و گرم و خشک) هستند.
مردم اردکان آریایی نژاد و ایرانی الاصل هستند و به زبان فارسی و لهجه شیرین یزدی سخن می گویند. بیشتر مردم شهر مسلمان و شیعه جعفری هستند و شماری زرتشتی نیز در ناحیه زندگی می کنند. از جمعیت شهر اردکان 6/99% مسلمان و 4/0% زرتشتی، مسیحی و… هستند.

سوابق و پیشینه تاریخی:
آنطور که از منابع و مآخذ بر می‌آید، اردکان در گذشته محلی در 10 کیلومتری شمال اردکان واقع شده و اکنون زردک Zardok نامیده می‌شود و به رغم گذشت زمان می‌توان خرابه‌های خانه‌های مسکونی، مسجد و بازار و قلعه و حسینیه قدیمی اردکان را در آن مشاهده کرد. علت تغییر محل شهر را بعضی جاری شدن آب شیرین در محل فعلی اردکان ذکر کرده‌اند. از متون تاریخی قدیم چنین مستفاد می‌شود که رودخانه بزرگی از زابلستان تا کرمان و یزد و نزدیکی نائین ادامه داشته است و همچنین دهها رودخانه فصلی و آبهای سطحی از جنوب به شمال در جریان بوده که اینها همه می تواند منشاء تجمع مردم در این منطقه باشد. از طرفی دیگر شیب ملایم زمین از جنوب به شمال موقعیت را برای احداث قنات مناسب می‌نموده به همین جهت عامل اقتصادی یا آب و زمین مناسب برای کشاورزی باعث بوجود آمدن این شهر کویری گردیده است. اولین هسته شهر فعلی اردکان از قرن هشتم هجری پایه گذاری شده، بطوریکه محلات اطراف میدان قلعه و محله چرخاب از محلات قدیمی و نسبتاً سالم این شهر محسوب می شوند. از شواهد بر می‌آید که پس از تعیین محل جدید شهر اردکان، اولین بنا در محل میدان قلعه فعلی بنا شده است. پس از گذشت مدتی بر اثر ازدیاد جمعیت میدان بالاده را در جنوب و مسجد زیرده از این میدان است. سپس در کنار مسجد جامع، بازار بزرگ و چهار سوق و حمام بازار را بنا کردند.

نخستین باری، که در تاریخ از این شهر یاد شده، سده 7 هـ. ق است که نامی از اردکان و خانقاه ساختن شیخ تقی الدین دادا محمد از بزرگان و سالکان راه دین به میان آمده است. پس از شیخ محمد و پسرانش، اردکان به گونه علم، حکمت و ادب درآمد و از آن پس، درستی واژه «یونان کوچک» به اردکان تحقق یافت و نام اردکان را بیش از پیش روشنایی بخشید. در دوران افشاریه (1163 هـ. ق) علی قلی خان، برادرزاده نادرشاه، علیه شاهرخ شاه افشار شورش کرد و عازم خراسان شد. پس از پیمودن مسیر تا نزدیکی اردکان، از سوی سپاهیان شاهرخ شاه سرکوب و دستگیر و به مشهد فرستاده و در آن جا کشته شد. درسال 1207 هـ. ق لطفعلی خان زند، در جریان جنگ های خود با آقا محمد خان طبسی، سپاه کوچکی تدارک دید و به سوی شیراز رهسپار شد. درنزدیکی یزد، محمد تقی خان یزدی، راه را بر لطفعلی خان بست. لطفعلی خان با دلاوران زند و سپاهیان طبسی، در ناحیه اردکان، برخان یزدی تاخت و آنان را شکست داده و رهسپار ابرکوه شد. در تمامی دوران قاجار، شهر اردکان و پیرامون آن، جزو حکومت یزد محسوب می شد. در سال 1236 هـ. ق شاهزاده محمد ولی میرزا، حکمران یزد شد و حاجی میرزا محمد خان قزوینی را به حکومت اردکان و میبد فرستاد. پس از قزوینی، ‌میرزا مهدی قلی وزیر و پس از او محمد کریم خان، حاکم اردکان شدند.

وجه تسمیه:
اردکان از دو کلمه «ارد» و«کان» تشکیل شده که «ارد» به معنی مقدس و «کان» یعنی معدن می‌باشد و با این ترکیب واژه اردکان به معنای سرزمین مقدس می‌شود، اما در جامع مفیدی «ارد» را به کسر الف به معنی دور معنی کرده و نوشته است چون اطراف اردکان معادن زیاد وجود دارد، در نزد مردم این منطقه به اردکان معروف گشته است.
مقارن با حمله مسلمانان به ایران و فرار ایرانیان از شهرهای بزرگ خراسان به طرف مرکز ایران، آنها در میبد، یزد و سایر مناطق مرکزی ایران ساکن شده‌اند. مردم نواحی اردکان چون این خطه را برای کشاورزی مساعد دیدند به احداث قنوات و بنادر این شهر (اردکان) اقدام نمودند. بنابراین ممکن است بانیان اردکان زرتشتیان بوده باشند. در این صورت ممکن است نام اردکان از کلمه ( ارتاکان) به معنی راستی و درستی آمده باشد که در آیین زرتشتی یکی از ایزدان است.

در کتب:
در کتاب یزد نامه به اردکان اشاره شده و از آن به محل توطن علما و حکما در قدیم الایام (حدود قرن هفتم هـ.ق) یاد شده که به یونان کوچک اشتهار داشته و دارای مساجد، خوانق، عمارات، باغات، بیوتات بوده و محل زندگی علما و فضلا بوده که هر یک منازل دلگشا و بساتین روح افزا در آن ساخته اند. در گذشته دور نیمه شمالی یزد محل دریاچه ای بزرگ بوده که از منطقه حوض سلطان در جنوب ری تا شمال دشت یزد ادامه داشته (دریاچه ساوه) که امروزه اثری از آن باقی نمانده است. خشکیدن این دریاچه را از وقایع هنگام میلاد پیامبر اسلام می دانند و سه دیه ی بیده، عقدا و میبد در کنار این دریا بودند و محل کنونی شهر اردکان زیرآبهای دریای ساوه قرار داشته است.

معادن:
از کارگاه های صنعتی اردکان می توان موزاییک سازی، آجر پزی، سنگ‌بری و برخی صنایع کوچک را نام برد. مهم ترین معادن اردکان و پیرامون آن اورانیوم، ‌باریم، آهن، سرب، روی، گچ و نمک هستند.فرآورده اردکان ارده و حلوا ارده است که در عصاری ها و کارگاه های حلوا ارده سازی، از روغن کنجد تولید و صادر می شوند.در اردكان كارخانه هاي گندله سازي ، فولاد ارفع ،فولاد غدير ،فولاد چادرملو ، معدن چادر ملو ،كارخانجات كاشي و كارخانه عظيم شيشه اردكان و كارخانه كيك زرد انرژي اتمي ساخته شده و نيروگاه 800 مگاواتي سيكل تركيبي در استانه راه اندازي مي باشد . ضمناً هتل باغسراي شهرداري 4 ستاره ، مهمانسراي جهانگردي و هتل كاريز اردكان نيز از مراكز خدماتي مي باشد آماده ارائه اطلاعات و همكاري مي باشم.

کشاورزی:
کشاورزی در اردکان به دلیل‌ نداشتن آب کافی رونق چندانی ندارد.از فرآورده مهم این شهرستان می توان انار، روناس، گندم، میوه، یونجه، پنبه و پسته را نام برد. پسته اردکان از گونه پسته مرغوب ایران به حساب می آید. با توجه به آب و هوای اردکان دام‌داری به گونه پراکنده انجام می شود و دام اصلی آن بز است. با این حال گوسفند، گاو، شتر نیز نگه‌داری می کنند و مرغ‌داری نیز در این منطقه رایج است.

آثار تاریخی:
منطقه زردک : که شامل آثاری از بناهای مربوط به قرن پنجم و ششم می باشد.

مسجد زیرده و جامع : از بناهای مربوط به قرن دهم هجری می باشد.

مسجد حاج محمد حسین : مربوط به دوره قاجاریه می باشد.

مسجد جامع عقدا : که مربوط به قرن ششم هجری می باشد.

موزه مردم شناسی اردکان : دارای بخشهای مختلف مردم شناسی، اشیاء عتیقه، گیاه شناسی، جانورشناسی و فرهنگی می باشد.

رباط خرگوشی : از بناهای دوره شاه عباس صفوی می باشد.

رباط شاه زاده و منار جنبان خرانق : دارای جاذبه توریستی می باشند.

پیر سبز چک چک : زیارتگاه زرتشتیان می باشد و همه ساله پذیرای جمع کثیری از زرتشتیان داخل و خارج از کشور می باشد.

پرستشگاه هریشت : از زیارتگاههای زرتشتیان می باشد.

غار شگفت یزدان : در 50 کیلومتری عقدا واقع و دارای ستونهای زیبای استلاگمیت و استلاگتیت می باشد. طول این غار 15 کیلومتر است.

از دیگر اثار تاریخی اردکان را میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
آب انبار دوراه، آب انبار قلعه، آتشکده شریف آباد، آتشکده احمد آباد، ، پیرسوز، چهارسوق، ، حسینیه بازار نو، خانقاه اردکان، دخمه ترک آباد، دخمه شریف آباد، زیارتگاه پارس بانو، زیارتگاه زرتشتیان شریف آباد، مدرسه علمیه ، مسجد کچیب، و میل ترک آباد .

ویژگیهای بافت تاریخی اردکان:
بافت تاریخی اردکان یکی از سالمترین بافتهای قدیمی ایران می‌باشد و به علت قرار گرفتن در موقعیت خاص جغرافیایی تا حد زیادی از حوادث روزگار مصون مانده است. این بافت از ویژگیهای کامل شهرهای کویری برخوردار ودر از بعضی خصوصیات منحصر به فرد می‌باشد. باروی زیبا ، دروازه‌های متناسب ، ساختمانهای موزون ، آب انبارهای متعدد ، کوچه‌های تنگ و باریک ، محلات منسجم ، در بندهای انحصاری و مساجد بزرگ و جالب از ویژگی‌های این بافت تاریخی محسوب می‌گردد.
بافت تاریخی اردکان به علت قرار گرفتن در منطقه کویری دارای ساختمانهای خشتی و گلی خاص مناطق کویری می‌باشد.کمی نزولات آسمانی ، عدم رخداد طبیعی خاص ، دور بودن از مرزهای جغرافیایی کشور و قرار نگرفتن در معرض هجوم بیگانگان باعث گردیده علی رغم گذشت زمان ، بافت تاریخی اردکان تا این اواخر سالم و دست نخورده باقی بماند. با روی کار آمدن رضاخان همراه سیاست به اصطلاح امنیت ملی وی تخریب بافت آغاز گردید و تا امروز نیز ادامه دارد؛ ولی هنوز بخش باقی مانده آن که زیباترین قسمت بافت محسوب می‌گردد دست نخورده و سالم می‌باشد. خوشبختانه اقدامات پیشگیرانه چند سال اخیر موثر واقع شده و در بعضی موارد نه تنها از تخریب بافت جلوگیری کرده بلکه بازسازی و مرمت موجبات احیا و رونق دوباره آن را فراهم آورده است.

نحوه و شکل گیری بافت قدیم:
از آثار موجود چنان بر می‌آید که احداث بافت قدیم اردکان حداقل در سه مرحله انجام شده و قسمت اصلی آن که همان مرکزیت و بخش اولیه بافت می‌باشد در محلی که امروز به میدان قلعه مشهور است بنا گردیده در حقیقت قلعه اصلی یا اولین بنا در اردکان در این منطقه بوده و تاریخ دقیق بنای آن مشخص نیست اما آثار موجود نشان می‌دهد که این قلعه حداقل در قرن ششم هجری قمری موجود بوده است. سپس محلات بالا ده و زیرده به آن اضافه شده است و محدوده اولیه اردکان عبارت بوده از محله زیرده در شمال ، میدان بالاده در جنوب ، رباط و آب انبار رباط در شرق، ولی غرب آن درست مشخص نیست ، طول محدوده تقریباً 450 متر و عرض آن در حدود 250 متر بوده است.
این محدوده کوچک دارای دو مسجد جالب و بزرگ و زیبا می‌باشد. مسجد جامع در جنوب و مسجد زیر ده در شمال و فاصله میدان قلعه تا مسجد جامع درست برابر است با فاصله مسجد زیر ده تا میدان قلعه ، در این بخش کوچک مدرسه علمیه با وسعت بسیار زیاد و حمام زنانه و مردانه ، بازار ، آب انبار و رباط نیز وجود داشته است.

حصار اول
حصار و خندق اولیه بطور کلی از بین رفته و تا اوائل قرن اخیر بخش کوچکی از خندق در ضلع جنوب شرقی در نزدیکی میدان بالا ده هنوز باقی بود که متاسفانه به مغازه تبدیل گردید.

حصار دوم
توسعه بافت قدیم در سالهای بعد بیشتر مربوط به شرق بوده است و خانه‌های دوره ایلخانی در شرق اردکان نشانگر این واقعیت است که در قرن هفتم این منطقه جزئی از بافت بوده است و حدود آن در شمال تا نزدیکی حسینیه کوشکنو و در جنوب تا نزدیکی حسینیه بازار نو امتداد داشته و طول و عرض آن درست مشخص نیست.

حصار سوم
حصار سوم که در واقع آخرین حصار و باروی بافت قدیم اردکان می‌باشدنشانگر توسعه از چهار طرف است: زیرا در شمال و جنوب محلات کوشکنو و بازار نو به بافت افزوده گردیده و در شرق محلات زین الدین و تیران و غرب محلات چرخاب و امیری به بافت اضافه گردیده است. توضیح اینکه قلعه سیف و دروازه سیف نیز در این توسعه در ضلع جنوب و جنوب غربی احداث شده است. در این توسعه طول بافت به 850 متر و عرض آن به 6500 متر رسیده است تاریخ دقیق این توسعه مشخص نیست ولی شواهد و قرائن نشان می‌دهد که در قرن دهم این توسعه صورت گرفته بوده است.

بارو
یکی از ویژگیهای بافت قدیم اردکان وجود باروی بلند و زیبای آن می باشد.این بارو که به طول بیش از سه هزارمتراست، تمام اماکن داخل بافت رادربرمی گرفته است.ارتفاع دیوار7 الی 8 متروضخامت آن در قسمت پایین 5/1 و در بالاترین نقطه 20الی30 سانتیمتربوده است، دورتا دوراین بارو بیش از 50 برج تعبیه شده بوده که از آنها برای حفاظت و نگهبانی استفاده می کرده اند.
مصالح به کار رفته دربارو کلا ازخشت و گل بوده وفقط دربعضی موارد درپای برجها ازچند ردیف آجراستفاده شده است.در قسمت فوقانی باروکنگره هایی ازخشت و گل ساخته شده که به آن زیبایی خاصی می داده ودرپای کنگره ها تیرکش هایی برای تیراندازی و منفذهای متعددی برای ریختن سرب مذاب و غیره تعبیه شده بوده ;برای حفاظت ازاین بارو در قسمت جنوب حصار کوتاه تری به فاصله دومتری بنا گردیده بوده ودربعضی از قسمتها برجهای منفردی که به وسیله یک پل چوبی به بارو متصل می شده وجود داشته که از آن برای دیده بانی استفاده می شده است.

خندق
دور تا دور بارو خندقی به عرض 7 الی 10 متر و عمق 2 الی 3 متر حفر گردیده بوده که در مواقع خطر با آب قنوات آن را پر می کرده اند.تخریب این بارو از اوائل قرن اخیر آغاز شده و در حال حاضر فقط قسمت کمی از آن باروی بزرگ باقیمانده که در سالهای اخیر تعدادی از برجهای آن مرمت و بازسازی گردیده است.

دروازه
برای ورود به شهریا درحقیقت عبورازباروهشت دروازه دراطراف آن تعبیه شده بوده که دارای امکانات حفاظتی مناسب بوده است.
هردروازه دارای دو برج بزرگ در دو طرف بوده که از بناهای اطراف بارو بلندتر بوده است.این دو برج به وسیله سردر دروازه به همدیگر متصل می شده اند و در بالای برجها اطاقی بوده که تیراندازان و نگهبانان دروازه های شهرازآن استفاده می کرده اند.
هردروازه دارای دولنگه دربزرگ چوبی بوده که به وسیله نگهبانان که به دروازبان مشهوربوده اند بازوبسته می شده است.
دروازه بانها معمولا‍ در یک اتاق کوچکی که درکناردروازه قرارداشته اتراق می کردند و طبق معمول صبح زود در بزرگ دروازه بازمی کردند وپس از غروب آفتاب آن را می بستند و اگرکسی در ساعت غیرمقرر به دروازه می رسید حق ورود یا خروج از دروازه را نداشت.
درکنارهردروازه یک آب انبارویک باب مسجدکوچک قرارداشته که هنگام خروج و ورود به دروازه می توانستند ازآن استفاده نمایند.
درزمان هایی که شهرموردحمله قرارمی گرفته درهای دروازه های شهر را می بسته اند و برای اینکه دشمن نتواند آنها را باز کند درپشت درها تپه هایی از خاک می انباشتند و یک یا دو دررا برای ورود وخروج در نظرمی گرفتند و تنها دروازه میرصالح دارای یک درو یک برج بوده که دروازه در وسط برج تعبیه شده بوده است.
دروازه های اصلی اردکان عبارت است از:دروازه کوشکنو، دروازه علی بیک و دروازه امیری در شمال ، دروازه بازار نو و دروازه میرصالح در جنوب ، و دروازه های آخوند و خالو زمان در شرق و دروازه سیف درغرب و درسمت جنوب شرقی نیز در زمانهایی که خطری شهر را تهدید نمی کرد ، دروازه کوچکی تعبیه می کردند که به دروازه سوراخک مشهور بوده است.

منابع تامین آب
آب آشامیدنی داخل حصار بست از طریق آب انبار تامین می شده است.آب غیر شرب نیز توسط چهار رشته قنات که از جنوب وارد بافت می شده و پس از عبور از طول 850 متری بافت از شمال خارج می گردیده تامین می شده است.
این رشد قناتهااز منازل و اماکن عمومی شهر عبور می کرده و مردم با حفر پاکنه که در اصطلاح محلی به آن جوی (جوخ) گفته می شود به آن دسترسی پیدا می کرده اند.
مسیر قناتها تا حدی مستقیم بوده است.خانه ها و اماکن اطراف قناتها نیز با حفر کانالهای انحرافی بخشی از آب را به طرف خانه های خودشان منحرف می نموده اند و که در اصطلاح محلی به مسیر مستقیم قنات راسته و مسیر انحرافی آن کجه و مسیر انحراف دیگر جدا شده باشد کجه بر کجه می نامیده اند.از چهار رشته قنات که از داخل بافت عبور می کرده قناتهای شورآبه ، مورتین و بهاءالدین آباد در زیرزمین قرار داشته ولی قنات نیلی در سطح زمین جریان داشته از دروازه بازارنو وارد بافت شده و پس از عبور از طول بازار از دروازه کوشکنو خارج می شده و به علت عبور این قنات از کنار بازار و سایر اماکن عمومی، ماده تاریخ (آبرو یافت اردکان زین آب) برای آن در نظر گرفته شده است که بر اساس حروف ابجد سال 1040 قمری به دست می آید که سال احداث قنات علی آباد نیلی می باشد.

مراکز اقتصادی
بزرگترین مرکز اقتصادی شهر بازار بزرگ و چهار سوق زیبا و معروف آن بوده که از جنوب به شمال امتداد داشته و طول آن به 750 متر می رسیده است. تاریخ بنای این بازار مشخص نیست ولی صاحب جامع مفیدی (ج 3،ص726) که در سال 1085 کتابش را تدوین نموده از این بازار و چهار سوق و قنات نیلی نام برده است.
در محل چهار سوق دو بازارچه کوچک یکی در غرب و دیگری در شرق قرار داشته که یکی به دروازه آخوند و دیگری به دروازه سیف منتهی می شده است. در داخل بازار علاوه بر مغازه های مختلف چند تیمچه یا تجارتخانه نیز قرار داشته است همچنین در هر محله ای بازارچه کوچکی وجود داشته تامین کننده مایحتاج اهالی محله بوده است.

حسینیه یا میدان
در هر مرحله حسینیه های کوچک یا بزرگی قرار داشته که در اصطلاح محلی به آنها میدان میگفته اند،اگر چه در ماه محرم از این حسینیه ها برای عزاداری استفاده می شده ولی در طول سال اغلب آنها به صورت مراکز تجاری در می آمدن است، زیرا این میدانها در نزدیکی دروازه های ورودی شهر قرار داشته و هیزم و زغال و سایر اقلامی که در داخل مغازه نمی توانستند بفروش برسانند در این میدانها خرید و فروش می گردیده است.عمده ترین میدانهای اردکان عبارت بوده است از: حسینه(میدان) بازلرنو در نزدیکی دروازه بازار نو، میدان کوشکنو در نزدیکی دروازه کوشکنو ، میدان علی در نزدیکی دروازه سیف ، میدان بالاده در نزدیکی دروازه میرصالح ، میدان زین الدین در نزدیکی دروازه آخوند ، میدان علی بیک در نزدیکی دروازه علی بیک. دور تا دور اغلب میدانها نیز مغازه های وجود داشته که از آنها به عنوان کارگاههای زیلوبافی ، لبافی و حلاجی و… استفاده می شده است.

کاروانسرا
کاروانسراها نیز به عنوان مراکز تجارت و اسکان کاروانها محسوب می‌شده‌اند و اغلب آنها در نزدیکی مراکز تجاری بنا شده بودند چنانچه کاروانسراهای حضرتی، گودالگ و کوشکنو در مسیر بازار شمال به جنوب قرار داشته‌ و کاروانسرای میدان علی در مسیر بازار شرق به غرب و کاروانسرای علی بیک در نزدیکی میدان و بازارچه محلی علی بیک قرار داشته است.
در دوره قاجار کاروانسرای سلطان در کنار دروازه سیف و کاروانسرای دیگری در کنار دروازه بازارنو و کاروانسرای علی بیک در بیرون دروازه علی بیک بنا گردیده که این سه کاروانسرا چسبیده به حصار شهر بوده‌اند امّا راه ورودی آنها بیرون از دروازه بوده است.
رباط شاه عباسی هم که در مسیر راه یزد به اصفهان ساخته شده بوده حدود دویست متر تا دروازه بازارنو فاصله داشته است.

اماکن رفاهی
حمام به عنوان عمده‌ترین اماکن عمومی رفاهی در قدیم محسوب می‌گردیده و تمام حمامهای داخل بافت وقفی می‌باشد اغلب آنها برای تعمیر و بعضی از مصارف دیگر آن نیز دارای موقوفات می‌باشند. حمامهای داخل بافت نسبتاً‌ بزرگ و قسمت‌های زنانه و مردانه آن بصورت مجزا و نزدیک به هم بنا شده‌اند. قدیمیترین حمام داخل بافت، حمام بازار است که خوشبختانه تاکنون نیز سالم و مورد استفاده می‌باشد.
دیگر حمامهای داخل بافت عبارت است از: حمام حاج ملاحسن و حمام چرخاب در محله چرخاب، حمام کوشکنو در محله کوشکنو، حمام طالب در محله زین‌الدین و حمام بازار در کنار مسجد جامع و مسیر بازار شرق به غرب بوده است. جالب اینکه تمامی آنها تقریباً در ضلع غربی بافت قدیم قرار داشته‌اند.

آب انبار
آب انبارها به عنوان تأمین کننده آب آشامیدنی داخل و خارج از بافت قدیم بوده‌اند و اغلب آنها توسط افراد خیّر بنا شده بوده و دارای موقوفاتی جهت آبگیری و تعمیرات می‌باشند. این آب انبارها علاوه بر تأمین آب شرب مصرفی مردم، اغلب دارای پاکنه آب قنات بوده که از آنها برای شستشو و تجدید وضو استفاده می‌کرده‌اند و در بالای سردر آنها نیز مسجدهای کوچکی برای برگزاری نماز یا محلی برای استراحت تعبیه شده بوده است. استفاده از آب انبار بطور کلی رایگان می‌بوده و تمام آب انبارها دارای مسیرهایی بوده‌اند که در فصل زمستان از آب قنات صدرآباد و باغستان آبگیری می‌شده‌اند.
آب انبارهای اردکان اغلب دارای سه بادگیر یک طرفه می‌باشند که از این نظر در نوع خود حالت منحصر به فردی دارند که هیچ کجای ایران نظیر آنها دیده نمی‌شود. همچنین سقفهای خشتی و گنبدی شکل خزینه‌های آب انبارها و راه‌پله‌های آجری زیبای آنها نماد معماری اردکان محسوب می‌گردند.
اکثر آب انبارهای داخل بافت قدیم هنوز سالم و قابل بهره‌برداری می‌باشند و در مواقع قطع آب از آنها استفاده می‌گردد.

مسجد
از نکات بسیار جالبی که در بافت قدیم اردکان دیده می‌شود وجود مساجد متعدد و بسیار بزرگ است که علی‌رغم توسعه اردکان در چند سال اخیر هنوز مسجد جامع داخل بافت بزرگترین مسجد اردکان محسوب می‌گردد و این نشانگر وسعت نظر سازندگان آن می‌باشد.
مساجد بزرگ داخل بافت دارای دو قسمت به اصطلاح تابستانی و زمستانی «شبستان و گنبد خانه» می‌باشند و به جز مسجد حاج محمدحسین اکثر آنها از خشت و گل ساخته شده‌اند تاریخ بنای قدیمیترین آنها مشخص نیست، ولی آثار موجود در مسجد زیرده و جامع مربوط به اواخر قرن دهم هجری قمری می‌باشد. دیگر مساجد داخل بافت عبارت است از مسجد حاج سعیدا و مسجد حاجی رجبعلی در محله چرخاب، مسجد زین الدین واقع در محله زین الدین، مسجد حاج محمد حسین واقع در کنار بازار بزرگ شهر، مسجد کوشکنو در محله کوشکنو.
علاوه بر مساجد بزرگ تعداد زیادی مسجد کوچک نیز در محلات مختلف وجود دارد که نام بعضی از آنها چنین است: مسجد آرد خرما، مسجد میدان سنگ، مسجد قرائت خانه، مسجد کوچه‌ خاتمی، مسجد حاج محمدرضا، مسجد محله تیران، مسجد سرپل، مسجد حسینیه بازار نو و …

آسیاب
بطور کلی آسیابهای بزرگ در منطقه اردکان بوسیله آب قنات به چرخش درمی‌آمده و به همین دلیل اغلب آنها در خارج از بافت قرار داشته است. تنها یک آسیاب آبی که بوسیله آب قنات مورتین کار می‌کرده، به نام آسیاب «دزدگ» در داخل بافت قرار داشته است و همچنین تعدادی دستاس یا آسیاب دستی در خانه‌های مردم وجود داشته که برای بلغور کردن گندم و جو، از آنها استفاده می‌شده است.

دربند
یکی دیگر از ویژگیهای بافت قدیم اردکان دربندهای متعدد بوده است. هر دربند متعلق به افراد خاصی بوده که به علت قدرت مالی و نفوذ سیاسی دارای چندین خانه بوده‌اند که درِ ورودی این خانه‌ها در داخل دربند باز می‌شده است. در ابتدای دربند دری نسبتاً‌ بزرگ قرار داشته که شبها می‌بسته‌اند و خانه‌های داخل دربند از امنیت بیشتری برخوردار بوده‌اند، ‌اغلب دربندهای موجود در اردکان متعلق به اوائل دوره قاجار می‌باشد و در محله چرخاب قرار دارد. مشهورترین آنها عبارت است از: دربند صدرالفضلا، دربند مجد العلما، دربند حاج ملا تقی، دربند سلطان،‌ دربند سنائی و…

بادگیر
بادگیر به عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین هوای خنک در بافت قدیم محسوب می‌گردیده است لذا بطور قطع می‌توان گفت که تمام خانه‌ها دارای یک یا چند بادگیر بوده است، ‌تعداد چشمه‌های بادگیر بستگی به وسعت اتاق یا صفه‌ای داشته که بادگیر به آن منتهی می‌شده است. بادگیرهای اردکان یک طرفه و دهانه آنها به طرف شمال می‌باشد و بادی هم که از آن طرف می‌وزد به شَمال مشهور است. بادگیرها اکثر از خشت و گل می‌باشد و در قسمت بالای آن چشمه‌های تعبیه شده و سقف چشمه‌ها اغلب بصورت شیب‌دار در نظر گرفته می‌شده تا باد بهتر به داخل بادگیر هدایت گردد.
اتاق بادگیر یا صفه اگر چه بیشتر در قسمت جنوب خانه قرار داشته امّا در بعضی از خانه‌ها اتاق‌هایی در شمال خانه وجود داشته که دارای بادگیر بوده است.
تعداد چشمه‌های بادگیر اگر چه طبق یک سنت محلی فرد است امّا در بادگیرهای بزرگ بیشتر نشانگر عرض اطاق یا صفه می‌باشد. ارتفاع بادگیر نیز نسبت به ساختمانهای اطراف بسیار موزون و هماهنگ است چنانکه در خط آسمانه بافت قدیم اردکان یک ساختمان ناموزون و نامتناسب وجود نداشته است، ولی در سالهای اخیر ساخت و سازهای داخل بافت این توازن را به هم زده و هر بیننده یا یک نگاه می‌تواند این ناهماهنگی را مشاهده نماید.

ویژگیهای ساخت و ساز
ساخت و ساز در بافت قدیم با خشت و گل صورت می‌گرفته و این کار علاوه بر اینکه نیاز به حمل و نقل مصالح را کم می‌کرده، محاسن عمده دیگری نیز داشته که مهمترین آنها جلوگیری از نفوذ سرما و گرما به داخل ساختمان بوده است، همچنین برای تهیه خشت از گِلِ کفِ حیاط استفاده می‌کرده‌اند، در نتیجه حیاط خانه از سایر قسمتها گودتر می‌شده و این امر سبب می‌گردیده تا رطوبتِ داخل اتاقها و صفه‌های اطراف حیاط از طریق دیوارهای آجری به داخل حیات منتقل گردد و بالظبع دیوارها و کف اطاق‌ها خالی از رطوبت می‌شده است.

شهر طَبَس، مرکز شهرستان طبس، شهری کویری است در شمال شرقی استان یزد ایران. این شهر پیشتر جزئی از استان خراسان بود.
این شهر در مدار ۳۳ درجه و ۳۵ دقیقه شمالی و نصف‌النهار ۵۶ درجه و ۵۵ دقیقه شرقی، در منطقه‌ای با آب و هوای بیابانی واقع شده‌است. ارتفاع شهر طبس از سطح دریا حدود ۶۹۰ متر است. در شرق شهر طبس رشته‌کوه بلندی به نام رشته کوه شتری قرار گرفته که ضلع شرقی چاله بزرگ طبس را تشکیل می‌دهد. معادن غنی ذغال سنگ این شهرستان حاکی از وجود جنگل‌های انبوه و دریاچه‌های بزرگ در گذشته‌های دور در این منطقه می‌باشد. این معادن، طبس را در ردیف یکی از غنی‌ترین مناطق کشور به لحاظ ثروت ملی قرار داده‌است.

اماکن دیدنی
باغ گلشن
ارگ
امام زاده حسین بن موسی الکاظم
روستای ییلاقی خرو
آب گرم مرتضی علی
طاق شاه عباس
سد کریت (قدیمی ترین و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان)
روستای اصفهک
روستای ازمیغان(شالی کاری و نخیلات)
قلعه و مزار روستای پیرحاجات (قرن ۴ هجری)
کرانه‌های زیبای کویر
روستای دیدنی و تاریخی نای‌بند
روستای جوخواه و کاروانسراهای شاه عباسی متعلق به دوره صفویه در ۱۸کیلومتری طبس.
کال جنی و خانهٔ شریف گرگی در شمال جاده طوفان