(: اطلاعات عمومی :)

تپه تاریخی صایین قلعه، به هزاره اول پیش از میلاد تعلق دارد با وسعت 40×60 و ارتفاع 4 متر، در داخل محوطه امام ‌زاده یحیی (ع) قرار گرفته است. گمانه های موجود حاکی از این است که وسعت این تپه تاریخی بیش تر از تپه امروزی بوده است. قبرهای موجود در محوطه از زیست انسان ها در این تپه و در سه دوره مشخص در این تپه حکایت دارد. آثار کشف شده از این تپه بر استقرار انسان ها در هزاره اول قبل از میلاد، قرن هشتم هجری قمری و آثار مربوط به دوره های جدید تر اسلامی گواهی می دهند.

تپه ی بزرگی که در موقعیت 1.5 کیلومتری جنوب گنبد سلطانیه واقع شده و با نام تپه نور شناخته می شود. این تپه 1.8 هکتار مساحت و 15 متر ارتفاع دارد. این سایت در سال 1971 میلادی مورد کاوش واقع شد که در کاوش ها ، پایه های یک ساختمان عظیم دوازده ضلعی یافت شد که به احتمال زیاد یک برج گنبدی همانند مقبره اولجایتو است با جنبه های دیگری همچون راهرو ها، پله ها، تزئینات و بقایای یک گنبد. پایه ها از قطعات سنگی ساخته شده که با ملات به هم متصل شده اند. یافته های باستان شناسی همچنین گواه وجود گنبدی بزرگ که شاید یکی از گنبد های دو پوسته بوده، می باشد. گچ اندود و کاشی های سفالی تزئینی در آثار مخروبه ساختمان پیدا شده است. برج گنبدی از بین رفته در تپه نور به احتمال زیاد مقبره ی غازان خان، برادر بزرگتر اولجایتو بوده است. همچنین در فعالیت های باستان شناسی اخیر در محوطه تپه نور کوچک نشانه هایی از سکونتگاه های پیش از تاریخ یافت شده که می توان قدمت آنها را به اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد دانست. سفال های بدست آمده از این تپه شباهت زیادی به سفال های کشف شده در دشت قزوین دارد که وجود سکونتگاه هایی در همان زمان را نشان می دهد.

محوطه تاریخی تپه قلعه در روستای قلعه در3 کیلومتری شمال باختری سلطانیه، در قسمت جنوب باختری چمن سلطانیه، به ابعاد 140×70 متر و به ارتفاع 15 متر قرار گرفته است. این تپه از نظر آثار باستانی بسیار غنی بوده و براساس مطالعات انجام شده روی سه لایه‌ از این تپه، نتایج خوبی به دست آمده است. در لایه های زیرین قلعه تپه، سفال‌ هایی با نقش داغدار دیده شده که به وفور در لایه‌های پایین و اطراف تپه پراکنده شده‌ و انتساب نخستین لایه تمدنی آن را به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد تایید مى کنند. فراوانی ظروف معروف سلطان آبادی و سفال‌های مشخصه سلطانیه با لعاب فیروزه‌ای و نقش مشکى در لایه دوم، تعلق آن را به دوران ایلخانی قطعی کرده است. لایه سوم تپه قلعه نیز به بقایای قصر معروف فتحعلی شاه قاجار تعلق دارد. پژوهشگران و باستانشناسان، تپه قلعه سلطانیه را بقایای قصر سوگلی فتحعلی شاه قاجار می دانند.