(: اطلاعات عمومی :)

حمام تاریخی اشترینان در شهر اشترینان از توابع بروجرد واقع شده و از نظر موقعیت جغرافیایی در منطقه زاگرس و دارای آب و هوایی معتدل می‌باشد . این حمام در محله ای به نام گودرزی‌ها واقع شده و قدمت آن احتمالاً مربوط به اواخر قاجار بوده و بنا به گفته اهالی محل توسط فردی خیر احداث شده است . نمای بیرونی حمام اشترینان با آجر قزاقی مرغوب اجرا و پوشش سقف و بدنه دیوار حمام نیز با پلاستر سیمان اندود شده است . این حمام دارای فضای سربینه یا رختکن است که به صورت هشت ضلعی منظم بوده که هر چهارضلع آن با هم مساوی می‌باشد . اضلاع بزرگتر داخل بنا را رختکن‌ها شامل می‌شوند و اضلاع کوچکتر نیز ورودی اصلی، ورودی به گرمخانه ، ورودی سرویس و محل استقرار صندوق دار را تشکیل می‌دهد . حمام سرد دارای کفش کن هایی در جلوی سکوهای رختکن بوده که در حال حاضر مسدود می‌باشد ، از طریق یک راهرو سرپوشیده به حمام گرم ارتباط پیدا می‌کند . در ضمن راه ورود به خزینه حمام که در فضای حمام گرم قرار دارد ، مسدود می‌باشد . خزینه در سال 1346 بسته و 10 دستگاه دوش در فضای داخلی حمام احداث شد . در ضلع جنوب حمام نیز یک ورودی و فضایی با پوشش سقف از تیرآهن مشاهده می‌گردد که در ارتباط با دوش‌های خصوصی است . همچنین تون حمام در ضلع جنوب شرقی قرار گرفته و برای گرم کردن آب خزینه و کف حمام گرم قابل استفاده بوده است . البته در کف حمام‌های قدیمی کانال‌های ارتباطی جهت جریان گرما احداث می‌شده تا کف حمام گرم شود . حمام قاجاری اشترینان که به شماره 9974 در فهرست آثار تاَریخی به ثبت ملی رسیده است .

حمام شاه رکن الدین دزفول یکی از بناهای تاریخی دوره صفوی می باشد و در مرکز محله ای با همین نام و در میان مجموعه ای فرهنگی – تاریخی شامل مسجد، مدرسه علمیه و بقعه شاهرکن الدین، واقع است. این حمام همچون دیگر حمام های عمومی عهد قدیم شامل سربینه، میان در، گرمخانه ، آتشدان و … می باشد. آب حمام از چاه موجود در بقعه شاهرکن الدین تأمین می گردیده و در حوض هایی که در پشت بام حمام واقع است، ذخیره می شده. سربینه حمام به شکل هشت صلعی می باشد و شامل ایوان هایی است که در محل رختکن بوده و حوض هشت ضلغی زیبایی در مرکز آن قرار دارد.
گرمایش گرمخانه توسط یک آتشدان در زیر زمین جای دارد و به وسیله ی کانال هایی که گرما را هدایت می کند تأمین می شده است.
نمای کلیه قسمت های این بنا آجری بوده و در پوشش ها از طاق و گنبدهای رفیع و زیبا استفاده گردیده است.
این بنا در سال های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت گردیده است و در حال حاضر به عنوان کتابخانه عمومی مورد بهره برداری قرار گرفته است و به عنوان یکی از جاذبه های ارزشمند تاریخی شهر دزفول محسوب می شود و به شماره 8379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اداره میراث فرهنگی شهرستان دزفول
عکس 1 : محمد آذرکیش
عکس 2 : اداره میراث فرهنگی دزفول

حمام صفا یا حمام حاج محمدرحیم در انتهای خیابان مولوی شهر قزوین واقع شده و از آثار دوره قاجاریه به شمار می‌رود. این حمام بر اساس کتیبه موجود در سال 1259 هجری قمری توسط حاجی حسن بن حاجی عبدالله تبریزی ساخته شده و یکی از مشهورترین و منحصر به فردترین حمام‌های شهر قزوین است.

بنای حمام به وسعت تقریبی 1100 مترمربع، از دو قسمت مردانه و زنانه تشکیل شده بود که هنگام احداث خیابان مولوی، قسمتی از حمام و ورودی آن تخریب و ورودی جدیدی برای آن ساخته شد.

در طرفین درِ ورودی حمام دو سرباز بر روی سنگ مرمر حجاری شده‌ و کتیبه‌ای از سنگ مرمر به خط نستعلیق زیبا بالای سردر قرار داده شده است که در آن نام سازنده حمام و تاریخ ساخت آن درج شده است. پس از عبور از چند پله، سربینه وسیعی قرار دارد که حوضی در وسط آن ایجاد شده و اطراف آن چهار سنگاب به شکل کاسه و کشکول از سنگ مرمر بر پشت چهار شیر از جنس مرمر، ساخته شده است. در میان سنگاب‌ها نیز صندلی‌های سنگی قرار گرفته است. سقف گنبدی شکل سربینه بر روی 8 ستون سنگی بسیار زیبا استوار شده و با راهرویی به گرمخانه‌ای راه می‌یابد که ستون‌های سنگی و طاق‌ گنبدی شکل دارد. در قسمت غربی گرمخانه، محوطه‌ای است که استخری در آن دیده می‌شود و سقف آن در زیر خیابان مولوی قرار دارد.

بخش زنانه حمام صفا داخل کوچه واقع شده و کوچک‌تر از بخش مردانه است.

مصالح به کار رفته در ساخت حمام عبارتند از سنگ، آجر، سنگ مرمر و ملاط ساروج.